Akredytywa potwierdzona – jaką rolę pełni bank potwierdzający?

Niezależnie od aspektów poruszonych w artykule „Akredytywa potwierdzona – czy zawsze jest możliwa?”, pojawia się jeszcze problem określenia roli, w jakiej występuje bank potwierdzający na podstawie otrzymanego z banku otwierającego akredytywę zlecenia lub upoważnienia do jej potwierdzenia.

Otóż jak się okazuje w praktyce rola ta nie jest jednoznacznie rozstrzygnięta w obecnej wersji reguł UCP 600, co wywołuje dyskusje wśród specjalistów zajmujących się problematyką akredytyw dokumentowych. Toczy się ona w obrębie dwóch obszarów rozważań budzących wątpliwości:

1. Czy bank potwierdzający jest de facto bankiem wyznaczonym?
2. Czy bank potwierdzający jest nim tylko wówczas, gdy został wyznaczony do honorowania
   (art. 2, akapit 9, UCP 600) lub negocjacji (art. 2, akapit 11) przez bank otwierający?

W zakresie pierwszej z wymienionych kwestii, eksperci stoją generalnie na stanowisku, że w tym wypadku, jako podstawę rozważań należy przyjąć trzy pojęcia:

• Potwierdzenie,
• Bank potwierdzający,
• Bank wyznaczony.

Potwierdzenie zgodnie z definicją zawartą w art. 2, akapit 6 UCP 600 oznacza:
„ostateczne zobowiązanie banku potwierdzającego, dodatkowe do takiego zobowiązania banku otwierającego, do honorowania lub negocjowania zgodnej prezentacji”.

Bank potwierdzający z kolei według tego samego artykułu (akapit 7) oznacza:
„bank, który dodaje swoje potwierdzenie do akredytywy z upoważnienia lub na zlecenie banku otwierającego”.

Bank wyznaczony, natomiast (art. 2, akapit 12) oznacza:
„bank, w którym akredytywa jest dostępna lub jakikolwiek bank, jeżeli akredytywa jest dostępna w dowolnym banku”.

Jeśli dodatkowo uwzględnimy jeszcze dwa pojęcia, tj:

• Honorowanie (art. 2, akapit 9) i
• Negocjowanie (art. 2, akapit 11),

to można stwierdzić, iż analizując pojęcie potwierdzenia w aspekcie zgodności ze zobowiązaniem banku otwierającego (art. 7 (c) UCP 600), to bank potwierdzający jest de facto bankiem wyznaczonym. Uzasadnieniem tego stanowiska jest bowiem upoważnieniem banku potwierdzającego do rembursowania się w banku otwierającym zawarte w art. 2, akapit 6 oraz w art. 8 (Zobowiązanie banku potwierdzającego) (a I) i (a II). Na tej podstawie niektórzy eksperci uważają, że tak czy inaczej, bank potwierdzający jest bankiem wyznaczonym z samej istoty UCP 600, (jeżeli nie w sposób wyraźny to na zasadzie domniemania). Podkreślają przy tym, że bank wyznaczony sam dokonuje wyboru, co do swego działania lub braku działania w zakresie swego wyznaczenia.

Dlatego bank potwierdzający musi honorować zapłatę, jeżeli akredytywa jest dostępna za okazaniem dokumentów, zapłatę w terminie wymagalności, jeśli akredytywa jest dostępna przez płatność odroczoną czy akceptację weksla trasowanego i zapłatę za niego w terminie płatności, jeżeli akredytywa jest dostępna przez akceptację w banku potwierdzającym lub musi negocjować bez regresu, jeżeli akredytywa jest dostępna w banku potwierdzającym.

Według innych ekspertów w pełni aprobujących powyższe stanowisko, nie jest potrzebne w związku z tym odwoływanie się do art. 7 (c) UCP 600.

Natomiast w zakresie drugiej z wymienionych kwestii, stanowiska ekspertów bankowych są nieco bardziej zróżnicowane.

Jedni uważają (powołując się na przytoczoną definicję banku wyznaczonego), że w tym wypadku nie ma mowy o tym, że akredytywa jest dostępna w banku potwierdzającym. Nastąpiłoby to jedynie w wypadku, gdyby bank wyznaczony (przez bank otwierający) lub jakikolwiek bank (gdy akredytywa jest dostępna w dowolnym banku), dodał swoje potwierdzenie do akredytywy z upoważnienia lub na zlecenie banku otwierającego. W konsekwencji odpowiedź na pytanie, czy bank potwierdzający jest bankiem wyznaczonym, brzmi – nie.

Drudzy z kolei podkreślają, że UCP 600 nigdzie nie stwierdzają, iż bank, który podejmuje się potwierdzenia akredytywy automatycznie staje się bankiem wyznaczonym. Powołując się na art. 6 (Dostępność, termin ważności i miejsce prezentacji) oraz na art. 8 (a I) i (a II), reprezentują pogląd, że aby akredytywa mogła być dostępna w banku potwierdzającym lub może być uprawnione żądanie rembursu zgodnie z art. 7 (c), musi być wskazany bank wyznaczony, działający w roli banku potwierdzającego.

Jeszcze inni specjaliści w tym zakresie, stoją na stanowisku, iż bank potwierdzający może występować w podwójnej roli, jako bank wyznaczony (zgodnie z art. 2, akapit 7 i art.6) oraz jako „dodatkowy” bank otwierający (art. 2, akapit 9 i art. 8 UCP 600). Powoduje to ich zdaniem pewien zamęt pojęciowy trudny do jednoznacznego rozstrzygnięcia, bowiem w praktyce trudno sobie wyobrazić sytuację, żeby bank mógł domagać się potwierdzenia od banku otwierającego nie będącego zarazem bankiem wyznaczonym. Tym samym według nich, bank potwierdzający powinien być (o ile nie musi być) bankiem wyznaczonym.

Kolejna grupa ekspertów koncentruje się na poglądzie, że bank potwierdzający nie musi być bankiem wyznaczonym powołując, się przy tym na pełną wykładnię art. 8, w kontekście definicji tego banku (przytoczonej w art. 2, akapit 12). Argumentacja sprowadza się do stwierdzenia, że UCP 600 nie określają w sposób wyraźny, iż bank potwierdzający jest bankiem wyznaczonym zgodnie z definicją w art. 2. W związku z tym banki potwierdzające nie mogą wykorzystywać art.7 (c), jako podstawy dla przyznania im prawa do rembursowania się w bankach otwierających akredytywy. Ponadto zwolennicy powyższego poglądu powołują się na zapis zawarty w art. 8 (a), rozróżniający prezentację ustalonych w akredytywie dokumentów „w banku potwierdzającym lub innym banku wyznaczonym”, stwierdzając, że takie rozróżnienie jest być może interesujące, lecz nie dość przekonujące. Ich zdaniem, może to bowiem łatwo wywołać wrażenie, że sens zapisu oznacza po prostu „inny bank, który jest wyznaczony przez bank otwierający” i który może być interpretowany tak, że bank potwierdzający nie jest bankiem wyznaczonym.

Wysuwają również zarzut, iż art. 2 nie definiuje pojęć „available” lub „availability” podczas gdy w polu :  41a : (MT 700) występują dwa rodzaje instrukcji: „dostępna w …”, wskazująca bank wyznaczony, w którym dokumenty mają zostać zaprezentowane i „dostępna przez …”, wskazująca sposób zapłaty. Zarzut moim zdaniem niesłuszny, gdyż problem, o który chodzi został rozstrzygnięty czytelnie w art. 6 (a) i 6 (b) UCP 600.

Kolejne zastrzeżenie wysunięte przez zwolenników prezentowanego poglądu, sprowadza się do tego, iż ich zdaniem istnieje możliwość, że bank potwierdzający i bank wyznaczony są dwoma różnymi bankami. Dodam, że taka możliwość rzeczywiście istnieje, ale występuje ona w praktyce niezwykle rzadko i to w szczególnych okolicznościach. Dotyczy to np. krajów o wysokim poziomie ryzyka politycznego, co w efekcie powoduje zjawisko „rekonfirmacji”, czyli potwierdzenia akredytywy przez dwa banki potwierdzające. Sprowadza się to do wysłania instrukcji dla otrzymującego, aby dodał swoje potwierdzenie do akredytywy i zarazem, aby wysłał instrukcję do banku beneficjenta (w kraju beneficjenta), albo również dodał swoje potwierdzenie. Oba banki występowały więc w roli banków potwierdzających i beneficjent mógł wybrać któryś z trzech banków dla prezentacji dokumentów. W takim przypadku bank otwierający upoważniał/wyznaczał oba banki do zapłaty za zgodną prezentację i dokumenty jak również płatności przechodziły przez oba zaangażowane banki. Tak, więc praktyka pokazała w tym wypadku, że może występować więcej niż jeden bank wyznaczony.

Innym problemem związanym z omawianym zagadnieniem jest kwestia, kiedy bank potwierdzający może nie być bankiem wyznaczonym?

Niektórzy eksperci wyrażają pogląd, że taka sytuacja może mieć miejsce wówczas, gdy bank potwierdzający nie będzie uważany za bank wyznaczony. Jedni twierdzą, że dotyczy to sytuacji, gdy mamy np. do czynienia z „cichym potwierdzeniem” (silent confirmation), tzn., gdy bank otwierający nie ma co do tego żadnych uzgodnień z bankiem, który podejmuje się takiego potwierdzenia na zlecenie beneficjenta lub jego banku. Inni natomiast są zdania, że tzw. ciche potwierdzenie, cokolwiek by ono oznaczało, z racji tego, że nie jest uregulowane w UCP 600, jest traktowane jako odrębne zobowiązanie, podlegające osobnym przepisom mającym tylko pewne związki z umową o akredytywę. Jest więc stosowane jedynie na podstawie osobnej umowy strony zainteresowanej z odpowiednim bankiem.

Jeśli spróbujemy dokonać podsumowania powyższych rozważań na temat roli banku potwierdzającego to nasuwają się dwa podstawowe wnioski:

1. że bankiem potwierdzającym może być:

• bank wyznaczony na podstawie zlecenia lub upoważnienia banku otwierającego np., (bank awizujący), jeśli podejmie się roli banku wyznaczonego,
• jakikolwiek bank (np. bank negocjujący), jeśli akredytywa jest dostępna w dowolnym banku,
• bank, który „wyrazi zgodę na potwierdzenie na podstawie umowy”, „silent confirmation” na prośbę beneficjenta akredytywy lub jego banku;

2. że bank potwierdzający nie zawsze musi być bankiem wyznaczonym, na co wskazuje praktyka ilustrująca złożoność interpretacyjną tego problemu.

Właśnie w nawiązaniu do tego ostatniego aspektu wyłania się np. kwestia rembursowania się przez bank potwierdzający w innym banku wyznaczonym, który ma honorować lub negocjować zgodną prezentację a także problem narzucania (lub nie) przez bank potwierdzający szczególnych wymagań dotyczących skutku i zakresu udzielonego potwierdzenia.

Zagadnienia, o których mowa wymagają odrębnej analizy, której dokonam w kolejnym artykule.

Andrzej Blajer
© Copyright by Andrzej Blajer