Czy formuła EXW Incoterms® 2010 jest zawsze korzystna i bezpieczna dla sprzedającego bądź kupującego? (cz. II)

W kontekście rozważań o pułapkach, na jakie może nas narazić zbyt lekkomyślna decyzja o wyborze jako bazy dostawy w kontrakcie, formuły EXW, warto zwrócić uwagę na kolejne niespodzianki.

1. Załóżmy, że zawarliśmy kontrakt eksportowy na bazie EXW według reguł Incoterms®2010.

Obowiązkiem kupującego jest jak wiadomo przejąć towar z naszego zakładu (magazynu) i dokonać odprawy celnej w wywozie. O ile jeszcze stosunkowo niedawno odprawa była dokonywana na dokumencie SAD (karty 1, 2 i 3) i po ewentualnej kontroli celnej oraz zwolnieniu towarów do wywozu, następowało wydanie karty 3 SAD zgłaszającemu, o tyle obecnie sytuacja jest bardziej złożona.

Przede wszystkim zgłaszający towar do procedury wywozu musi tego dokonać obligatoryjnie w formie elektronicznej (od 1 lipca 2009 r. – komunikat IE 515).

Ponadto ma obowiązek wyprzedzającego deklarowania danych bezpieczeństwa i ochrony (w systemie ECS ¹⁾) i przedstawienia wywozowej deklaracji skróconej (WDS) w formie komunikatu IE 615.²⁾

System ECS funkcjonuje już w całej UE, ale wciąż jeszcze podlega pewnym udoskonaleniom ³⁾ i to może być pułapka dla importerów spoza Unii. Realizacja tych obowiązków jest, bowiem możliwa po udzieleniu pomocy ze strony sprzedającego oraz wiąże się z koniecznością skorzystania z usługi agencji celnej uprawnionej do takich czynności. Toteż importer z odległego kraju, nieznający dobrze regulacji unijnych nie powinien korzystać z tej bazy dostawy. Powinien mu to zdecydowanie odradzić sprzedający gdyż musi otrzymać dowód dokonania wywozu (dawniej była to karta 3 dokumentu SAD a obecnie Komunikat IE 599 w formacie XML ⁴⁾). Bez przedstawienia tego dokumentu we właściwym urzędzie skarbowym, sprzedający nie będzie miał prawa zastosować stawki VAT 0%.

2. Innego rodzaju problem pojawia się w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowych, gdy np. kupujący z innego kraju UE zawiera umowę z polskim dostawcą (podatnikiem VAT zarejestrowanym dla potrzeb tych transakcji). Jeśli bazą dostawy jest EXW a kupujący wywozi towar własnym pojazdem z zakładu sprzedającego, to aby z punktu widzenia polskiego podmiotu owa transakcja została uznana za wewnątrzwspólnotową dostawę towaru, należy spełnić wymagania Ustawy o VAT.

Oznacza to konieczność przedstawienia dowodów, że WDT podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%. Podstawowym warunkiem jest to, że polski podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy (aktualnie i właściwie zarejestrowanego dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych) oraz by kupujący przekazał dostawcy swój numer identyfikacyjny (NIP UE).

Ponadto sprzedający musi posiadać stosowne dowody potwierdzające wykonanie dostawy (art.42 u. 3 Ustawy o VAT ⁵⁾). Z tej racji, że wywozu dokonuje kupujący, korzystając z własnego środka transportu, dokumentem przewozowym nie będzie samochodowy list przewozowy CMR, lecz dokument transportowy sporządzony samodzielnie przez nabywcę. I w tym właśnie jest pułapka, gdyby nie spełniał on wszystkich wymagań określonych w art.42 u. 4 Ustawy o VAT.

3. Weźmy z kolei pod uwagę inny problem.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa towaru i ochrony przed uszkodzeniami w toku procesu transportowego, należy mieć na uwadze jego właściwe opakowanie. Obowiązek ten przypisany jest sprzedającemu ⁶⁾, ale to kupujący, który odbiera towar z zakładu producenta, musi powiadomić go, w jaki sposób towar będzie transportowany (informacja o gałęziach transportu). Każda gałąź transportu wymaga stosowania nieco innych wymagań w tym zakresie i to zarówno, co do możliwości ochronnych opakowania, jak i jego gabarytów (inaczej w transporcie morskim a inaczej w lotniczym)). Koszt takiego standardowego opakowania ponosi w tym wypadku sprzedający, toteż jeżeli kupujący ma co do tego szczególne wymagania, to sam ponosi owe dodatkowe koszty.

W tym wypadku należy przy bazie dostawy w kontrakcie umieścić następujący zapis:

EXW (with additional packaging cost) ⁷⁾.

W podobny sposób należy również zadbać o odpowiednie oznakowanie towaru pozwalające go łatwo identyfikować i chronić przed ewentualnym zaginięciem w procesie transportowym do ostatecznego miejsca przeznaczenia.

4. Zasadniczo należy zauważyć, że baza dostawy EXW stosowana jest wówczas, gdy kupujący chce osobiście skontrolować towar w miejscu wysyłki i zarazem zadecydować o jego spedycji, transporcie i ubezpieczeniu. Można się wówczas naocznie przekonać czy towar jest całkowicie zgodny z umową, co do gatunku, stopnia jakości, czy kondycji. Niemniej napotykamy wówczas na pewne bariery (ukazane wyżej), jak również ponosimy dodatkowe koszty poprzez brak znajomości zwyczajów i regulacji lokalnego rynku.

Charakterystycznym przykładem takich nieoczekiwanych sytuacji są działania chińskich spedytorów. W przypadku zakupów towarów na bazie EXW, agenci handlowi (reprezentujący na ogół takie konglomeraty jak Wal – Mart, JC Penney, Brookstone, itd.), wyznaczają w Hong Kongu spedytorów w celu przejęcia towarów od dostawców i dokonania konsolidacji ładunków.

Na ogół umowy z dostawcami zawierane są na warunkach akredytywy dokumentowej przenośnej a towary płyną statkami do portów docelowych wyznaczonych w akredytywie. Dowodem wykonania dostawy jest na ogół dokument przekazania towaru przewoźnikowi (cargo receipt) lub spedytorowi (Forwarders’ Cargo Receipt – FCR). Dostawca przedstawia ten dowód dostawy do banku wraz z fakturą i specyfikacją towarową i otrzymuje wypłatę w ramach tej części sumy akredytywy, która na niego przypada.

Ta powszechnie stosowana praktyka jest jednak rzadkością w handlu z firmami chińskimi.

Dlaczego?

Ponieważ spedytorzy nie odbierają towarów bezpośrednio z ich zakładów, (co przewiduje wykładnia formuły EXW), lecz wymagają od dostawców, aby dostarczyli towar do siedziby spedytora, na plac składowy, do portowego terminalu kontenerowego lub magazynu. Dopiero wówczas otrzymają wspomniany FCR. Stwarza to dla dostawcy problem, gdyż bank może odrzucić ten dokument, jako niespełniający wymagań akredytywy (inne miejsce wykonania dostawy, zamiast zakładu producenta jest to np. plac składowy formowania przesyłek kontenerowych w porcie wysyłki).

Toteż należałoby w tej sytuacji zmodyfikować treść bazy dostawy: zamiast np. zapisu:

EXW, ABC Factory, Block 3, Industrial Zone, Shenzhen, P.R. China Incoterms® 2010

należy wprowadzić w niej dodatkowy zapis:

EXW (Delivered), Container Depot No. 4, Kowloon Port, Hong Kong, China Incoterms® 2010.

Przypisy:

1. 1. 1. ECS – Export Control System (System Kontroli Eksportu).
      2. Por., broszurę: Instrukcja dla eksporterów/zgłaszających w zakresie obsługi zgłoszeń wywozowych oraz wywozowych deklaracji skróconych w systemie ESC (wersja 3.0), Służba Celna R.P., www.mf.gov.pl
      3. System Kontroli Eksportu przekształci się niebawem w AES (Automated Export System), czyli Automatyczny System Eksportu. Rozpoczęcie wdrażania AES jest przewidywane od 1 sierpnia 2012 r., a zakończenie tego procesu ma nastąpić do 1 lutego 2013 roku.
      4. Por. J. Cenzartowicz, Instrukcja obsługi SAD EC Win – Moduł ECS/ICS Rejest, Szczecin 2010, s. 15 – 16.
      5. Ustawa o VAT, czyli Ustawa z 11 marca 2004 r., o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze, zm. (aktualna zmiana z 16.12.2011 r.).
      6. Por. A 9 Checking – packaging – marking (EXW), comments of Professor Jan Ramberg w: ICC Guide to Incoterms®2010, ICC Publication No. 720 E, Paris 2011, s. 89.
      7. Por. Ch. Graf von Bernstorff, Incoterms®2010. Kommentierung für die Praxis inklusive offiziellem Regelwerk, ICC Deutschland, Bundesanzeiger Verlag, Köln 2010, s. 91.