Czy formuła EXW Incoterms® 2010 jest zawsze korzystna i bezpieczna dla sprzedającego bądź kupującego? (cz. I)

Powszechnie zwykło się uważać, że baza dostawy oparta na formule „Ex Works” (named place of delivery) ¹⁾ jest bardzo korzystna nie tylko dla eksporterów (minimum obowiązków związanych z dostawą), ale również dla importerów (pełna kontrola nad towarem od zakładu sprzedającego lub producenta) ²⁾.

Praktyka handlowa ukazuje nam jednak nieco inny obraz, dowodząc, że ów pogląd jest niekiedy bardzo iluzoryczny.

Oto kilka przykładów ilustrujących, jaką pułapką może okazać się reguła EXW dla stron kontraktu w handlu zagranicznym.

1. Kilka lat temu firma z okolic Calais (Francja) negocjowała w małej miejscowości w pobliżu Londynu (Anglia) warunki kontraktu na dostawę wyrobów elektronicznych. W toku negocjacji firma francuska zaproponowała, jako bazę dostawy formułę EXW Richmond wg Incoterms 2000. Uznała bowiem, że może wykorzystać do przewozu towaru własny transport samochodowy z uwagi na stosunkowo niewielką odległość od zakładu producenta mającego siedzibę w Richmond.

Jakież było jednak zdziwienie francuskiego odbiorcy, gdy otrzymał powiadomienie o miejscu postawienia towaru do jego dyspozycji. Z treści faxu wynikało, że towar jest do odbioru w Richmond, ale nie w pobliżu Londynu jak sądził odbiorca, lecz w Richmond w okolicach Sydney w …Australii (sic).

Koszty wszystkich czynności transportowych, przeładunkowych, ubezpieczeniowych, celnych, które na bazie EXW przypisane są kupującemu, a także czas potrzebny do sprowadzenia towaru, uczyniły transakcję zupełnie nieopłacalną.

Dlatego m.in. w nocie wyjaśniającej do reguły EXW w wersji obecnej, tj. Incoterms®2010, wprowadzono uwagę o konieczności bardzo precyzyjnego określenia zarówno samego miejsca dostawy jak i oznaczonego punktu w obrębie tego miejsca ³⁾.

2. Na co szczególnie powinien zwracać uwagę dokonujący za granicą zakupu na bazie dostawy EXW Incoterms® 2010.

Przede wszystkim na to, że ma do wykonania szereg obowiązków związanych z przejęciem dostawy z miejsca jej wykonania: załadunek towaru, organizacja procedury celnej wywozowej, uzyskanie niezbędnej dokumentacji towarowej, zaświadczeń, itp. Jest to szczególnie istotne w przypadku importu towarów z Chin, gdyż bez pomocy miejscowego agenta, importer nie jest w stanie samodzielnie sprostać tym wymaganiom.

Chodzi tu zwłaszcza o przeprowadzenie kontroli przedwysyłkowej w zakładzie producenta, której wykonanie należy powierzyć wiarygodnym firmom kontrolnym jak np. SGS, Cotechna a nie przypadkowo podstawionej firmie lokalnej. Ponadto wspomniany agent musi posiadać uprawnienia do realizacji procedury podatkowej (VAT), celnej (wywóz towaru) ⁴⁾, uzyskania niezbędnych zaświadczeń umożliwiających zarówno dopuszczenie towaru do wywozu jak i po jego przywozie, do obrotu, na terytorium Polski i Unii Europejskiej ⁵⁾.

Jeśli zatem kupujący uzna, że spełnienie tych wymagań może być znacznie utrudnione, kosztowne lub niegwarantujące bezpiecznego wywozu towaru z kraju eksportu, to zamiast bazy dostawy EXW powinien proponować sprzedającemu bazę FCA.

3. Należy dodać, że niespodzianki związane ze stosowaniem, jako bazy dostawy reguły Ex Works, jeśli dokonujemy importu towarów, mogą być również innej natury.

Zdarza się, bowiem i to wcale nie sporadycznie, że chociaż obowiązek załadunku towaru na środek transportu przypada stronie kupującego, to sprzedający chcąc okazać pomoc, zleca te czynności pracownikom swojego zakładu. I tu pojawia się problem, jeśli w czasie tych czynności towar ulegnie uszkodzeniu, ponieważ są one wykonywane wprawdzie gratis, ale na ryzyko kupującego.

Gdyby, zatem pojawiły się trudności ze zorganizowaniem prawidłowego załadunku towaru przez kierowcę pojazdu (a to powinniśmy przewidzieć przed podpisaniem kontraktu) należy zaproponować bazę dostawy w postaci zmodyfikowanej.

Modyfikacja o zapisie: EXW (loaded) powinna w takim przypadku przenosić zarówno koszty jak i ryzyko załadunku towaru (na środek transportu) na osobę sprzedającego ⁶⁾.

Niemniej należy pamiętać, iż reguła „Ex Works” zaleca sprzedającemu udzielanie drugiej stronie, wszechstronnej i niezbędnej pomocy w przejęciu towaru z miejsca dostawy.

Toteż, gdy np. kupujący przejmuje towar z rampy zakładu (magazyn), dostawca zapewnia wykorzystanie wózka widłowego w celu załadunku towaru, (np. na paletach), na pojazd odbiorcy. W takim przypadku modyfikacja formuły EXW mogła mieć postać: EXW (loaded upon departing vechicle) ⁷⁾.

Z kolei, jeśli kupujący mógłby mieć „kłopot” z samodzielnym przeprowadzeniem odprawy celnej wywozowej, która w tym przypadku jest jego obowiązkiem, musi:

• zlecić jej przeprowadzenie upoważnionej agencji celnej, lub
• zaproponować modyfikację reguły, np. poprzez następujący zapis:
  EXW (cleared for export)⁸⁾ .

Przypisy:

1. 1. 1. EXW, czyli „z zakładu (wymienione z nazwy miejsce dostawy)” Incoterms®2010, oznacza, że sprzedający wykonuje dostawę stawiając towar do dyspozycji kupującego w uzgodnionym w umowie miejscu na swoim terenie bądź zakładu producenta, (por. Incoterms®2010. Reguły, MIH do stosowania w krajowych i międzynarodowych warunkach handlowych, ICC Polska, Publ. MIH nr 715, Związek Banków Polskich, Warszawa 2010, s. 14 – 21).
      2. Por. www.renan.com.pl , prezentacje multimedialne: „Graficzna prezentacja podstawowych obowiązków sprzedającego i kupującego według Incoterms®2010. Reguły stosowane w każdej gałęzi transportu” (reguła EXW).
      3. Por. Incoterms®2010. Reguły MIH do stosowania w krajowych i międzynarodowych warunkach handlowych, ICC Polska, Publ. Nr 715, Związek Banków Polskich, Warszawa 2010, s. 14.
      4. Alfred K. K. Chan, P.R.C. VAT and Customs Rules On Import – Export Transactions, w: Tax International, Vol. 43, No. 3, July 17,2006, ss. 247 – 263; Customs Law of the Peopleʼs Republic of China, Order No. 51 of the President of the Peopleʼs Republic of China on January 22, 1987, adopted July 8, 2000 (articles 46 – 52).
      5. Przy imporcie towarów do Polski są m.in. wymagane takie certyfikaty jak CE, RoHS, SISVEL, LSCD itd. Por. także: T. Mäenpää, Preparation process for The Chinese customs. China Compulsory Certificate, Jyväskylän Ammattikorkeakoulu, JAMK University of Applied Sciences, November 2011, s. 20 – 46.
      6. Por. www.renan.com.pl , prezentacja multimedialna: “ Możliwości modyfikacji formuł Incoterms®2010” , (slajd 2).
      7. Por. wykładnię reguły EXW w kontekście obowiązku sprzedającego: „A9 Sprawdzenie – opakowanie – oznakowanie” , Incoterms®2010. Reguły MIH… op. cit., s. 20, oraz komentarz prof. Jana Ramberga w : ICC Guide to Incoterms®2010, ICC Publ. No. 720E, Paris 2011, s. 91.
      8. Por. www.renan.com.pl , prezentacja: „Możliwości modyfikacji formuł Incoterms®2010” (slajd 3).