Procedury specjalne – zasady ogólne (cz. II)

2. Prowadzenie ewidencji

• Unijne przepisy celne w odniesieniu do stosowania większości procedur specjalnych, wprowadziły obowiązek prowadzenia ewidencji.
  Natomiast ewidencja dla odprawy czasowej musi być prowadzona wyłącznie na żądanie organów celnych (art. 178 ust. 4 RD).
• Dotyczy to zarówno posiadacza pozwolenia, osoby upoważnionej do korzystania z procedury, jak i każdej osoby wykonującej w wolnych obszarach celnych działalność polegającą na składowaniu, przetwarzaniu, sprzedaży lub zakupie towarów. Osoby te są, bowiem zobowiązane do prowadzenia odpowiedniej ewidencji w formie zatwierdzonej przez organy celne.
• Prowadzona ewidencja powinna zawierać informacje oraz dane umożliwiające organom celnym nadzór nad daną procedurą, w szczególności pozwalające na identyfikację towarów objętych tą procedurą, określające ich status celny oraz historię przemieszczeń. Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy jednak procedury tranzytu. Przepisy szczegółowe mogą jednak wyłączać obowiązek prowadzenia ewidencji.
• Osoba posiadająca status AEOC automatycznie spełnia obowiązek prowadzenia ewidencji w odpowiedniej formie, zgodnie z wymogami organów celnych. Dzieje się tak jednak tylko wówczas, gdy organy celne potwierdziły, że warunki na podstawie, których wydane są pozwolenia są uznane za wystarczające do spełnienia wymogów art. 214 ust. 2 UKC.

3. Zamknięcie procedury specjalnej

• Procedura specjalna zostaje zamknięta, gdy objęte nią towary lub produkty przetworzone są – objęte kolejną procedurą celną, wyprowadzenia poza obszar celny UE, zniszczone bez powstania odpadów lub są przedmiotem zrzeczenia na rzecz skarbu państwa.
• Należy zauważyć, że choć terminologia zawarta w obecnych regulacjach (art. 215 ust. 1 UKC) w porównaniu z poprzednio obowiązującymi przepisami (art. 89 ust. 1 WKC), jest inna, to jednak zasady zamknięcia procedury specjalnej są takie same. Oznacza to, że nie wprowadzono zmian w zakresie treści.
• Natomiast procedura tranzytu zostaje zamknięta, jeżeli na podstawie porównania danych dostępnych w urzędzie celnym wyjścia i danych dostępnych w urzędzie celnym przeznaczenia – organy celne są w stanie stwierdzić, że procedura została zakończona w prawidłowy sposób.
• Warto również zauważyć, że odsetki wyrównawcze nie są już stosowane do towarów, które zostały objęte procedurą odprawy czasowej lub uszlachetniania czynnego. W przypadku procedury odprawy czasowej lub uszlachetniania czynnego, które rozpoczęły się przed dniem 1 maja 2016 r., i nie są zamknięte w tym dniu, odsetki wyrównawcze oblicza się za okres, który kończył się w dniu 30 kwietnia 2016 r.

4. Przeniesienie praw i obowiązków

4.1. Uwagi ogólne

• Prawa i obowiązki osoby uprawnionej do korzystania z procedury w odniesieniu do towarów, które zostały objęte procedurą specjalną, inną niż tranzyt, mogą być przeniesione w całości lub w części na inną osobę, która spełnia warunki wymagane do korzystania z tej procedury.
  Aktualne przepisy celne nie odbiegają w tym wypadku od poprzednio obowiązujących, gdyż art. 218 UKC nawiązuje do regulacji art. 90 WKC zgodnie, z którą można było przenieść prawa i obowiązki wynikające z gospodarczej procedury celnej. Należy jednak w tym miejscu zauważyć, że egzemplarz kontrolny T5 nie może być już wykorzystany w odniesieniu do transakcji, które rozpoczęły się po dniu 30 kwietnia 2016 r.
• Warunki, na podstawie, których dopuszczone jest przeniesienie praw i obowiązków powinny zostać określone w odpowiednim pozwoleniu.
• Przeniesienie praw i obowiązków (TORO) nie wymaga potrzeby korzystania z jakiegokolwiek kolejnego pozwolenia celnego. Wynika to z faktu, że prawa i obowiązki, które mogą zostać przeniesione na inną osobę, zostały ustanowione w pozwoleniu, na mocy, którego towary zostały objęte procedurą specjalną.
  Ponadto TORO nie wymaga żadnego kolejnego zgłoszenia celnego do tej samej procedury.

4.2. Analiza zakresu prawnego art. 218 UKC

• Rozróżnienie pomiędzy „osobą uprawnioną do korzystania z procedury” a „posiadaczem pozwolenia”.
• Istota problemu zawiera się w tym, że generalnie obie funkcje może pełnić jeden podmiot (np. przedsiębiorca X), niekiedy jednak więcej niż jeden podmiot (np. przedsiębiorcy X, Y, Z) może uczestniczyć w dowolnym łańcuchu operacji. Jednak, w każdym określonym momencie może występować nie więcej niż jeden posiadacz pozwolenia lub jedna osoba uprawniona do korzystania z procedury.
• Przeniesienie obowiązków (całkowite lub częściowe) nie wymaga, aby przejmujący obowiązki (odbiorca towarów) posiadał pozwolenie, musi jedynie przestrzegać przekazanych praw i obowiązków (złożenie zabezpieczenia, gdy nastąpiło pełne przeniesienie praw i obowiązków). Przy tym organy celne muszą wyraźnie określić, które prawa i obowiązki są przenoszone na przejmującego je, ze względu na brak posiadania przezeń pozwolenia w odniesieniu do towarów, co do których zamierzone jest owo przeniesienie. Należy również dodać, że niektóre „osobiste” prawa i obowiązki (status AEO, zapewnienie prawidłowej realizacji operacji) nie mogą zostać przeniesione (art. 211 ust. 3 lit. b) UKC).
• Organy celne na podstawie otrzymanego wniosku o przeniesienie praw i obowiązków, są odpowiedzialne za potwierdzenie, że przejmujący obowiązki jest w stanie się z nich wywiązać. Ponadto nie mogą nie zezwolić na przeniesienie praw i obowiązków, gdyż musi istnieć potrzeba gospodarcza, a ponadto każdy wniosek podlega indywidualnemu badaniu i ocenie. Należy również dodać, że jeśli dany podmiot (przetwórca) składa wniosek i uzyskuje pozwolenie na przeniesienie praw i obowiązków na rzecz osoby trzeciej to, gdy przetwarzanie zostanie zakończone może wystąpić do organu celnego z wnioskiem o powrotne przeniesienie praw i obowiązków na pierwotnego posiadacza pozwolenia, w celu dokonania zbytu produktów przetworzonych. Oznacza to także, że przeniesione prawa i obowiązki mogą być przedmiotem dalszego przeniesienia, gdy np. posiadacz pozwolenia nie może dokonać procesu przetwarzania. W takim przypadku przekazuje prawa i obowiązki osobie trzeciej, ale ta (z jakiegokolwiek powodu) nie może przetwarzać towarów, w rezultacie możliwe jest dokonanie dalszego przeniesienia praw i obowiązków.
• Stosowanie zabezpieczenia TORO
  1. W przypadku pełnego przeniesienia praw i obowiązków przejmujący zobowiązany jest do złożenia zabezpieczenia, chyba że może skorzystać ze zwolnienia.
  2. W przypadku częściowego przeniesienia praw i obowiązków, zabezpieczenie złożone przez przekazującego (posiadacza pozwolenia lub osobę uprawnioną do korzystania z procedury) musi pokrywać jakikolwiek dług celny powstały w stosunku do przejmującego. Jeżeli przekazujący uzyskał obniżkę lub zwolnienie z zabezpieczenia, to nie mogą one zostać przekazane w ramach instytucji przeniesienia praw i obowiązków określonych w art. 218 UKC.
• Właściwości organów celnych w sprawie wniosku o przeniesienie praw i obowiązków.
  1. W ramach procedur:
     • uszlachetniania czynnego,
     • uszlachetniania biernego,
     • końcowego przeznaczenia,
     • odprawy czasowej,
       – osobą uprawnioną do korzystania z procedury i posiadaczem pozwolenia zazwyczaj jest ta sama osoba w związku z czym wniosek o TORO powinien zostać złożony do organu celnego, który wydał pozwolenie na stosowanie danej procedury specjalnej.
  2. W ramach procedury składowania celnego z uwagi na brak ściślejszego powiązania ze sobą posiadacza pozwolenia i osoby uprawnionej do korzystania z procedury, ta ostatnia nie musi koniecznie dysponować informacją dotyczącą siedziby organu celnego, który wydał pozwolenie, bądź siedziby kontrolnego urzędu celnego. W takich przypadkach właściwym organem celnym będzie urząd celny objęcia procedurą składowania celnego.

Uwaga:

Nie jest możliwe przeniesienie praw i obowiązków pomiędzy wspomnianą wyżej procedurą składowania celnego a procedurą uszlachetniania czynnego.

• Na zakończenie powyższych rozważań warto zwrócić jeszcze uwagę na następujący aspekt problemu: jak działałoby przeniesienie praw i obowiązków związane z procedurami uszlachetniania czynnego EX/IM oraz z INF 5?
  Pytanie jest o tyle uzasadnione, że jak ogólnie stwierdzono, ze względu na czas operacji mogą wystąpić trudności z taką koncepcją.
  Istota zagadnienia tkwi w tym, że osoba uprawniona do korzystania z procedury, o której mowa, jest również posiadaczem pozwolenia (np. przedsiębiorca X). Jako taki, przedsiębiorca X ma prawo do zgłoszenia (przywożonych) towarów do uszlachetniania czynnego, ale nie powstaje obowiązek zapłacenia należności celnych w związku ze zmianą statusu celnego. Prawo do przywozu towarów „wolnych od cła” może zostać przeniesione na przedsiębiorcę Y Arkusz informacyjny INF 5 jest wypełniany i poświadczany przez organy celne. Przedsiębiorca Y może następnie zgłosić towary do uszlachetniania czynnego i wprowadzić te towary na rynek UE bez płacenia cła. Fakt przeniesienia ma miejsce, zanim towary zostają zgłoszone do procedury uszlachetniania czynnego, nie został uznany za wpływający na zasadę przeniesienia praw i obowiązków. W związku z tym zostało uzgodnione, że posiadacz pozwolenia (przedsiębiorca X) musi wnioskować o przeniesienie praw i obowiązków zanim produkty przetworzone zostaną wywiezione w ramach procedury uszlachetniania czynnego EX/IM.
  W praktyce dość często okazuje się, że importer towarów, które zostały zastąpione, zmienia się w procesie dotyczącym INF 5. Jeśli taka sytuacja faktycznie wystąpi, to wymagane jest drugie przeniesienie praw i obowiązków. W takim przypadku przedsiębiorca Y wnioskowałby o przeniesienie praw i obowiązków na przedsiębiorcę Z do urzędu celnego wydającego pozwolenie. Arkusz informacyjny INF 5 zostałby w konsekwencji zmieniony.
  Ponadto pozwolenie przedsiębiorcy X również wymagałoby zmiany, która odzwierciedlałaby powyższe zmiany ( w tym wszelkie zmiany dokonane w urzędzie celnym objęcia procedurą).

Andrzej Blajer
© Copyright by Andrzej Blajer